بودن این افراد زیر آسمان تهران، تنها دلخوشی کل ایران است

برترین‌ها - نژلا پیکانیان: در هفته‌های اخیر عالم سینما و موسیقی دو چهره مطرح خود را از دست داد، یکی داریوش مهرجویی که ماجرای قتلش همچنان هم نقل محافل است و پیچیدگی‌های پرونده کشته شدن او و همسرش همچنان به قوت خود باقی است و دیگری اکبر گلپایگانی یا گلپا، خواننده خوش صدا و صاحب نام سال های پیش از انقلاب که چند روز پیش از دنیا رفت و طرفدارانش را غمگین و متاثر کرد.

در همه این سال‌ها دنیای سینما و موسیقی در سوگ بسیاری از هنرمندان مطرح‌اش نشسته و رفته رفته از تعداد چهره‌های ماندگار و تاثیرگذار عالم هنر کم شده است. البته که جای خوشحالی است تعداد زیادی از هنرمندان عرصه‌های مختلف همچنان در قید حیات‌اند و مایه افتخار عالم هنرند،  هنرمندانی که گرچه خیلی از آنها به دلایل مختلف از جمله کهولت سن و یا ممنوع‌الکاری فرصت ارائه هنرشان را نداشتند و ندارند اما بودنشان همچنان به دنیای هنر اعتبار و آبرو می‌بخشد.

چهره‌های زیادی در دنیای سینما و موسیقی از پیش از انقلاب تاکنون مشغول فعالیت هستند، اما تعداد زیادی از آنها در کشور ماندگار نشدند و ترک وطن کردند، گرچه نام‌آوران عرصه هنر در کشورمان بسیارند اما در این گزارش از هنرمندانی نام برده شده که در ایران ماندند، همیشه نامشان بر سر زبان‌ها بوده و هست و آثار ماندگارشان خاطره‌های زیادی را بر یادها به یادگار گذاشته است و همچنان اعتبار عالم هنراند.

علی نصیریان

بازیگر توانمند و متواضع سینمای ایران از دهه 30 به صورت جدی وارد دنیای سینما شد و به صورت حرفه‌ای بازیگری و نویسندگی را آغاز کرد. علی نصریان که در طول سال‌های فعالیت هنری‌اش نقش آفرینی‌های ماندگاری را از خود به یادگار گذاشته، در سال 1380 به‌عنوان چهره ماندگار ایرانی در زمینه بازیگری شناخته شد و نشان درجه یک هنری را دریافت کرد. نصیریان بارها در مصاحبه‌هایش گفته که عاشق حرفه‌اش است و عمر خود را برای بازیگری گذاشته است. او سال گذشته در جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «هفت بهار نارنج» سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد.

سعید پورصمیمی

سعید پورصمیمی در طول سال‌های فعالیتش نقش‌های مکمل زیادی بازی کرده و به همین دلیل هم به استاد نقش‌های دوم معروف است و رکورد دریافت سیمرغ بازیگر مکمل از جشنواره فیلم فجر را به نام خودش ثبت کرده. او که با بازی در فیلم سینمایی «ناخدا خورشید» ناصر تقوایی با به عالم سینما گذاشت، سال گذشته در نقش اسماعیل پدر لیلا، در فیلم «برادران لیلا» سعید روستایی خوش درخشید و ثابت کرد هنر بازیگری‌اش همچنان پرقدرت و زنده است.

فرامرز قریبیان

بازیگر بی حاشیه و باوقار سینمای ایران حضور حرفه‌ای‌اش در سینما را از دهه 40 با نقشی کوتاه در فیلم «بیگانه» مسعود کیمیایی آغاز کرد اما به دلیل مهاجرتش به خارج از کشور چند سالی از دنیای بازیگری دور ماند. فرامرز قریبیان همکاری‌های زیادی با مسعود کیمیایی داشته و برای بازی در فیلم‌های او جایزه جشنواره فجر را هم دریافت کرده اما اوج هنرمندی او، بازی‌اش در «گوزن‌ها» بود که نامش را بیش از گذشته بر سر زبان‌ها انداخت. قریبیان که تجربه همکاری با کارگردان‌های مطرحی مثل بهمن فرمان‌آرا، اصغر فرهادی و ابراهیم حاتمی‌کیا را داشته، در سال 98 خداحافظی‌اش از دنیای بازیگری را اعلام کرد و علت آن را نداشتن حوصلهٔ غرض ورزی‌های مسئولان دانست.

سعید راد

دوستی سعید راد با امیر نادری، نویسنده و کارگردان ایرانی، زمینه‌ساز حضور او در سینما شد و او تا پیش از انقلاب در چندین فیلم سینمایی دیگر جلوی دوربین رفت. راد در سال 63 ممنوع‌الکار شد، گرچه علت این ممنوعیت مشخص نبود اما او ایران را برای مدتی ترک کرد تا اواخر دهه 70 که با بازگشتش دوباره به سینما راه پیدا کرد و در فیلم «دوئل» احمدرضا درویش بازی کرد و بازی‌اش مورد توجه هم قرار گرفت. سعید راد همسر سابق نوش آفرین خواننده زن آنطرف آبی طبق گفته خودش سابقه حضور در جبهه را هم دارد. او در سال‌های اخیر همچنان در سینما حضور داشته و در مقام بازیگر جلوی دوربین رفته است.

پوری بنایی

پوری بنایی از اواخر دهه 40 زمانی که 29 ساله بود وارد دنیای بازیگری شد، او در فیلم «قیصر» مسعود کیمیایی در کنار بهروز وثوقی و در نقش زنی به نام اعظم نقش‌آفرینی کرد و در ادامه فعالیتش هم با بازیگران مطرحی مثل فردین و ناصر ملک مطیعی همبازی شد. ماجرای عشقی که میان او و بهروز وثوقی به وجود آمد اما به سرانجام نرسید باعث شد تا نام این دو بازیگر همواره در کنار هم در یادها بماند. پوری بنایی آخرین فیلمش را در سال 57 بازی کرد و بعد از آن تنها در فیلم «شیرین» عباس کیارستمی به عنوان یکی از صد بازیگر زنی که در این فیلم در نقش تماشاگران در حال تماشای یک فیلم دیده شدند حضور پیدا کرد.

ژاله علو

ژاله علو از خوش صداترین بازیگران زن سینما و تلویزیون که چند سالی است به دلیل شرایط جسمانی ناشی از بالا رفتن سن اش کم‌کار شده است و در کمتر فیلم و سریالی حضور پیدا کرده. با اینکه ژاله علو فعالیت هنری‌اش را با گویندگی در رادیو آغاز کرد اما نقش آفرینی‌هایش در بسیاری از فیلم و سریال ها همچنان در یادها مانده است. او همچنین به جای تعداد زیادی از ستاره‌های زن مطرح جهان هم حرف زده، «مختارنامه» آخرین سریالی بود که علو در آن بازی کرد. این چهره توانمند امسال 96 ساله شد و همچنان یکی از برجسته‌ترین هنرمندان ایرانی به حساب می‌آید.

ثریا قاسمی

دختر حمیده خیرآبادی که حالا 82 ساله است، از ابتدای دهه 40 فعالیت هنری‌اش را آغاز کرد، البته او پیش از شروع بازیگری به عنوان گوینده مشغول بود و در ادامه بازیگری را از تئاتر دنبال کرد. ثریا قاسمی با ایفای نقش‌های مختلف شمایلی از یک مادر مهربان و در عین حال جدی را از خودش به نمایش می‌گذاشت. این بازیگر پیشکسوت و قدیمی تا به حال دو بار از جشنواره فیلم فجر سیمرغ بازیگری گرفته است، البته برای فیلم «ویلایی» ها به اختتامیه جشنواره نیامد و در اظهاراتی جنجالی گفت که اصلا از او برای حضور در مراسم و اهدای سیمرغ دعوت نکرده اند!

زری خوشکام

زری خوشکام یا زهرا حاتمی که شاید خیلی‌ها هنوز هم او را با نام مادر لیلا حاتمی یاد می‌کنند قبل از انقلاب در نقش‌های مختلفی بازی کرد اما بیشتر مخاطبان فیلم‌های آن زمان، او را در نقش زنی اغواگر به یاد می‌آوردند. خبر ازدواج او با علی حاتمی در اوائل دهه 50 مثل بمب صدا کرد و پس از ازدواج او با حاتمی رویه بازیگری‌اش هم به کلی تغییر کرد، علی حاتمی هم در مصاحبه‌ای در آن سال ها این تغییر را تائید کرده بود و حتی گفته بود از این به بعد زری فقط در فیلم‌های خودم بازی می‌کند! خوشکام اما بعد از به دنیا آمدن تنها فرزندش از علی حاتمی، یعنی لیلا حاتمی به کلی بازیگری را کنار گذاشت تا اینکه در برخی از قسمت‌های «هزادستان» همسرش حضوری کمرنگ داشت. او در دهه 80 اما بعد از سال‌ها دوری از بازیگری مقابل دوربین دامادش علی مصفا رفت و در فیلم «سیمای زنی در دوردست» بازی کرد. گرچه زری خوشکام در سال‌های اخیر هم در نقش‌های نسبتا کوتاه در فیلم‌های سینمایی جلوی دوربین رفته است اما همچنان به عنوان چهره‌ای که قبل از انقلاب فعالیت می‌کرده شناخته می‌شود.

کتایون امیرابراهیمی

بازیگر خوش چهره سینمای ایران که حالا دیگر گرد پیری کاملا بر صورتش نشسته و شادابی روزهای جوانی را از او گرفته، از اوائل دهه 30 پا به عرصه بازیگری گذاشت. کتایون امیرابراهیمی به الیزابت تیلور سینمای ایران مشهور بود و بیشتر فعالیتش در سینما هم به قبل از انقلاب بر‌می گردد. او که یکی از خاطره‌انگیزترین نقش‌هایش را در فیلم «حسن کچل» علی حاتمی بازی کرده، بعد از انقلاب، بعد از نزدیک به سه دهه دوری از سینما در دهه 80 در سریال «بدون شرح» مهدی مظلومی بازی کرد و بعد از آن هم در چند سریال و فیلم مقابل دوربین رفت. آخرین بازی او هم در فیلم «ورود آقایان ممنوع» رامبد جوان بود که البته رعایت نکردن جایگاه او به عنوان یک بازیگر پیشکسوت در تیتراژ باعث دلخوری این بازیگر پیشکسوت شده بود. طبق اطلاعات موجود، کتایون امیرابراهیمی نسبت دور فامیلی با شهلا ریاحی و بهم فرمان آرا دارد و زهرا امیر ابراهیمی هم نوه عموی اوست.

ناصر تقوایی

خالق بسیاری از آثار ماندگار سینمای ایران که این روزها 82 ساله شده و طبق برخی اخبار منتشر شده دچار بیماری آلزایمر هم شده است، از معدود کارگردان‌های باقیمانده از نسل موج نوی سینمای ایران است که فعالیتش در عرصه فیلمسازی را از اواخر دهه 40 آغاز کرد. فیلم‌های تقوایی مانند بسیاری دیگر از آثار کارگردان‌های مطرح سینمای ایران گرفتار سانسور شد، البته بخت با تقوایی تا همین چند سال پیش هم یار نبود و به دلیل وجود همین محدودیت‌ها او چند اثر نیمه کاره در کارنامه‌اش دارد که عطای آنها را به لقایش بخشیده است.

در کنار همه آثار ماندگار تقوایی، فیلم «ناخدا خورشید» او زمینه معروفیت بازیگران زیادی را فراهم کرد و همچنان هم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های او و البته ماندگارترین آثار سینمای ایران نام برده می‌شود. علاوه بر فیلم‌های این کارگردان پیشکسوت، از سریال ماندگار «دایی جان ناپلئون» هم نمی‌توان به سادگی گذشت. سبک منحصر به فرد تقوایی در آثارش که لحن خاص او را به تصویر می‌کشد، وجه تمایز آثار او به شمار می‌آید.

مسعود کیمیایی

از کارگردانان به نام و صاحب سبک سینمای ایران که بسیاری از آثار ماندگارش، علی الخصوص ساخته‌های پیش از انقلابش، همچنان به عنوان برترین فیلم‌های سینمای ایران نام برده می‌شوند مسعود کیمیایی است. فیلم‌های او در سال‌های اخیر چندان به مذاق مخاطبان خوش نیامده اما او همچنان به عنوان یکی از چهره‌های به نام سینمای ایران که برای خودش ابهتی دارد مطرح است. کیمیایی چند وقت پیش در مراسم تشییع داریوش مهرجویی شرکت کرد و لحظه وداع او با دوست و همکار قدیمی‌اش غم سنگینی را بر دل طرفدارانش به جا گذاشت. کیمیایی در همه این سال‌ها با وجود تمام محدودیت‌ها در ایران ماند و به فعالیت ادامه داد. او در مصاحبه‌ای هم گفته بود: «من عاشق سرزمینم هستم و نمی‌توانم از اینجا دور شوم. من اینجا نفس می‌کشم و فیلم می‌سازم پس برای چه موضوعی بروم؟!»

ایرج

حسین خواجه امیری

که از ابتدای فعالیت هنری‌اش در زمینه موسیقی و خوانندگی با نام ایرج شناخته می‌شود، از خوش صداترین و حرفه‌ای ترین خواننده‌های قبل از انقلاب است و برخی به او لقب «پهلوان آواز» را داده‌اند و محمدرضا شجریان هم از صدای او به عنوان متر و معیار یاد کرده بود. او چند روز پیش در مراسم تشییع پیکر دوست و همکار قدیمی‌اش گلپا حضور پیدا کرد و در سن 90 سالگی قطعه‌ای را به صورت زنده به یاد یار قدیمی‌اش خواند و تحسین حضار را برانگیخت. دوستی او و گلپا به دهه 30 و زمانی برمی‌گردد که هر دو در دانشکده افسری پذیرفته شدند. ایرج و گلپا هر دو با وجود شرایط سختی که بعد از انقلاب برای ادامه فعالیت شان به وجود آمد همچنان در کشور ماندند و جسته و گریخته به فعالیت پرداختند. البته که ایرج در سال‌های بعد از انقلاب فعالیت هنری‌اش را از سرگرفت و چند آلبوم هم منتشر کرد. او در مراسم تشییع گلپا عنوان کرده بود که «من و گلپا ماندیم و خواندیم.»

سیمین غانم

حتی در میان نسل جدید هم شاید کمتر کسی باشد که ترانه «گل گلدون من» با صدای سیمین غانم را نشنیده باشد. سیمین غانم که اواخر دهه 40 و قبل از اینکه به طور رسمی وارد عرصه موسیقی شود، اجرای یک برنامه تلویزیونی را هم تجربه کرده بود، دختر خاله تورج شعبانخانی است که چند سال پیش از دنیا رفت.

خیلی‌ها در شروع کار غانم، صدای این خواننده را با صدای دلکش، خواننده قدیمی و مطرح عرصه موسیقی مقایسه می‌کردند و البته برخی هم این قیاس را درست نمی‌دانستند و معتقد بودند دلکش خواننده‌ای بی‌تکرار است. با این حال غانم از جمله خوانندگان زنی بود که با وجود همه محدودیت‌ها و اجازه فعالیت نداشتن نزدیک به دو دهه، وطنش را ترک نکرد و در کشور خودش برای بانوان به فعالیت‌های محدودی پرداخت.

امین‌الله رشیدی

خواننده 98 ساله موسیقی ایران کار آهنگسازی و خوانندگی را از رادیو شروع کرد و در ادامه با همکاری نوازندگان بسیار مطرح مثل حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، عباس شاپوری، انوشیروان روحانی و... به فعالیت پرداخت. امین‌الله رشیدی از قدیمی‌ترین خواننده‌های موسیقی ایران است که تا چند سال پیش هم خوانندگی می‌کرد و آلبوم‌های زیادی را روانه بازار موسیقی کرده است. او در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 برای  نام‌نویسی کرد اما شورای نگهبان به دلیل کهولت سن‌اش صلاحیتش را رد کرد.

ناصر مسعودی

ناصر مسعودی به سلطان آواز گیلان معروف است، او تا چندین سال پس از انقلاب اجازه فعالیت نداشت اما بعدها با بازتر شدن فضای هنری و موسیقی توانست آثار جدیدی را ارائه دهد که میان طرفدارانش همچنان محبوب بود. مسعودی اواسط دهه 30 به سراغ تئاتر رفت و در این رشته فعالیت کرد اما چند سال بعد به رادیو رفت و یکی از اولین خوانندگانی بود که در رادیو به اجرای برنامه پرداخت. مسعودی بیش از 250 قطعه گیلکی خوانده که این حجم از فعالیت او در نوع خودش یک رکوردشکنی به حساب می‌آید. او چند سالی است به دلیل بیماری متاسفانه خانه‌نشین شده است.