حفظ و صيانت از ارگ گوگد به عنوان ميراث تاريخي و فرهنگي شهر گوگد در حال حاضر بر عهده‌?ي شركت امين آسايش است. مدير عامل آن از اوايل سال 1383 تاكنون مهندس حسن محلوجي است. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد چگونگي اداره و نگهداري ارگ گوگد كه يكي از مس?وليت?هاي تعريف شده شركت امين آسايش است مصاحبه‌?اي با وي تدارك ديديم تا به برخي از س?الاتمان پاسخ بگويد متن حاضر? حاصل گفت و گو با اوست

عليرضا عبادتي

حفظ و صيانت از ارگ گوگد به عنوان ميراث تاريخي و فرهنگي شهر گوگد در حال حاضر بر عهده?ي شركت امين آسايش است. مدير عامل آن از اوايل سال 1383 تاكنون مهندس حسن محلوجي است. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد چگونگي اداره و نگهداري ارگ گوگد كه يكي از مس?وليت?هاي تعريف شده شركت امين آسايش است مصاحبه?اي با وي تدارك ديديم تا به برخي از س?الاتمان پاسخ بگويد متن پيش رو هم حاصل گفت و گو با اوست: حسن محلوجي تحصيلات خود در رشته الكترونيك را در كاليفرنياي آمريكا نيمه كاره رها كرد تا به جمع انقلابيون سال 1357 بپيوندد. اما بعد كار نيمه كاره?اش را در رشته مهندسي صنايع در دانشگاه علم و صنعت به پايان رساند. اوايل انقلاب در پي دستور امام مبني بر ايجاد جهاد سازندگي دفتري در كاشان راه?اندازي كرد. از سال 1365 با پايان تحصيلات در دانشگاه علم وصنعت در وزارت صنايع و معادن در بخش صنايع آلمينيم مشغول شد. از آن به بعد سمت?هاي مختلفي را در وزرات بازرگاني? مركز فلزات ساختماني تجربه كرد و در زمان رياست مهندس ويسه در ساپكو ابتدا عضو هي?ت مديره و سپس قا?م مقام اين شركت شد ( سال 1372). تجربه بعدي وي رياست هي?ت مديره مركز جوش ايران بود از اواخر 1379 با تيم مهندس قلعه?باني به سايپا آمد و از سال 1383 به عنوان مدير عامل امين آسايش مشغول به كار شد. محلوجي بعد از معرفي خود گفت: امين آسايش را در خرداد 1383 در حالي به من تحويل دادند كه زيان مي?داد و گروه خودروسازي سايپا و مگاموتور به هيچ عنوان قصد حمايت يا نگهداري از آن را نداشت. به هر حال ارگ گوگد مجموعه?اي است كه پتانسيل?هايي دارد و مي?تواند دخل و خرج كند. سه راه هم پيش?رو نداشت يا بايد مورد حمايت سايپا قرار مي?گرفت يا راهي براي دخل و خرج پيدا مي?كرد يا آن كه در معرض فروش قرار مي?گرفت. هر يك از اين سه راه هم ساز و كار خاص خودش را دارد. در همان زمان هم يك يا دو خيز براي فروش برداشته شدو به عنوان مثال از سوي سازمان ايرانگردي و جهانگردي اقداماتي صورت گرفت? بازديد به عمل آمد و كار كارشناس انجام شد. اين سازمان تصميم داشت ارگ گوگد را از سايپا خريداري كند كه با تغيير در رياست جمهور و به تبع آن تغيير در مديريت سازمان جهانگردي فعلا? متوقف شده است. رسالت امين آسايش در وحله اول انجام كارهاي خدماتي و در كنار آن كارهاي بازرگاني انجام خدمات حفظ و نگهداري آثار باستاني و ارا?ه خدمات به شركت?هاي قطعه?ساز گروه خودروسازي سايپا به ويژه شركت?هاي تحت پوشش مگاموتور تعريف شده است. ولي مت?سفانه نه شركت?هاي سايپا و مگاموتور و نه شركت?هاي تحت پوشش آن?ها آن طور كه بايد و شايد در حفظ و نگهداري اين مجموعه كوشش به خرج ندادند و حتي مي?توان گفت كه تا حدودي از حداقل?ها نيز دريغ كردند. من با مديران ارتباطات و حتي مديران عامل شركت?هاي گروه موضوع حفظ ارگ گوگد به عنوان امانتي را كه به ما سپرده?اند در ميان گذاشته?ام و ت?كيد داشتم كه امين آسايش از شركت?هاي خود سايپاست و نمي?توان از آن همان انتظاري را داشت كه از بخش خصوصي مي?رود. و منافع آن به جيب يك شخص مي?رود. از سويي دست مديران شركت?هاي گروه براي انجام امور باز است و مي?توانند از اختيارات خود در جهت بهبود وضعيت امين آسايش بهره بگيرند چون به هر حال امين آسايش مال گروه خودروسازي سايپاست و منافع آن به خود شركت سايپا برمي?گردد. ما از مديران انتظار كار غيرقانوني يا خلاف عرف نداريم? دليلي هم ندارد قانونمند هم نيست? اما به هر حال مديران ارشد گروه بايد تدابيري بينديشند و ارزيابي كنند تا مشخص شود حفظ اين مجموعه منافع گروه را تضمين مي?كند يا آن كه واگذاري يا فروش آن به نفع مجموعه است. شايد به نفع گروه باشد كه ارگ گوگد را در معرض فروش قرار دهد تا متولي بعدي از پتانسيل?هاي آن بهره بگيرد. محلوجي در ادامه مي?گويد دخل و خرج يك هتل فقط از طريق مهمانداري و پذيرش مشتري در اتاق?ها ممكن نيست? بلكه كارهاي جانبي است كه امكان سرپا نگه?داشتن هتل را فراهم مي?آورد. به عنوان مثال هتل?ها چند طبقه را به بازار اختصاص مي?دهند كه درآمدهاي قابل توجهي براي هتل ايجاد مي?كند. به بيان ديگر درآمدهاي ناشي از كرايه دادن اتاق يا خدمات جانبي آن كفاف هزينه?هاي نگهداري هتل را نمي?دهد. اين واقعيت در مورد مجموعه خشت و گلي ارگ گوگد بيشتر صدق مي?كند كه تاكنون نگهداري آن با چنگ و دندان بوده است. اين بنا به هيچ وجه از گزند باد و باران در امان نيست. اگر در اين يك يا دو سال گذشته دخل آن به خرج آن نزديك شده در اثر ارتباطاتي بوده است كه ما با دوستان و همكاران قديمي داشتيم. البته در ميان قطعه?سازان گلپايگان بعضي از دوستان هنوز به همكاري خود با ما ادامه داده?اند اما برخي بر اساس منافعشان ترجيح داده?اند كه خدمات مورد نياز خود را از طريق شركت?هاي ديگر ت?مين كنند. محلوجي در مورد ضرورت شكل?گيري اين فعاليت در گذشته مي??گويد: به هر حال مجموعه?اي با مساحت 6 هزار متر مربع در يك مقطع زماني در سال 1378 افتتاح شده و هزينه?اي براي بازسازي يك ارگ در حال فروپاشي صورت پذيرفته است. زماني كه شهرك صنعتي سايپا در حال شكل?گيري بود براي اقامت كارشناسان داخلي و خارجي و مديران محترم گروه جاي مناسبي در گلپايگان وجود نداشت? با بررسي?ها و مطالعات به عمل آمده در گوگد? گلپايگان و خوانسار? نزديكتري مكان به مجتمع صنعتي گلپايگان ارگ گوگد تشخيص داده شد. چون در آن زمان آمادگي لازم براي ت?مين استراحتگاه مهمانان را داشت. در حقيقت طراحان اين ايده به فكر اين بودند كه مكاني آبرومند را تدارك ببينند? به خصوص كه براي راه?اندازي دستگاه?ها و ماشين?آلات مهمانان خارجي به گلپايگان مي?آمدند. بعد از بازسازي نيز مديران بنا به سلايق خود تغييراتي در جهتت بهبود اين مجموعه در نظر گرفتند. براي مثال در دوره?ي يكي از مديران براي جذب مردم و گردشگران? پارك پرندگان درست كردند. به بيان ديگر كارهايي كه تاكنون صورت گرفته كاملا? سليقه?اي بوده و به هيچ وجه برنامه يا تكليف مدوني نداشته است و دستورالعمل خاصي كه همه مديران موظف به اجراي آن باشند تدوين نشده است. نكته قابل توجهي را كه مدير عامل شركت امين آسايش به آن اشاره مي?كند مي?توان در يك جمله خلاصه كرد: ارگ گوگد امانتي است كه به ما سپرده?اند ما هم هر چه در توان داريم بايد خالصانه صرف كنيم تا اين امانت را بهتر از آن روزي كه به سپرده?اند به آيندگان بسپاريم. محلوجي مي?گويد در بدو ورودش به كاركنانش گوشزد كرده از اين كه شهرداري? فرمانداري? سايپا يا مگاموتور كمكي به ارگ بكند خبري نيست. در زمان ورود او ارگ گوگد 40 نفر پرسنل داشت كه حقوق?بگير بودند. از سويي اين مجموعه?ي 6 هزار متري مجبور بود براي دخل و خرج و هزينه?هاي نگهداري به پتانسيل?هاي خود تكيه كند. به همين دليل به كاركنان ارگ گفته بود" تصور كنيد كه به بانك مراجعه كرده?ايد و مبلغي وام گرفته?ايد و اين بنا را خريده?ايد و حالا بايد از خدماتي كه ارا?ه مي?دهيد هزينه?هاي حفظ و نگهداري آن را نيز بايد ت?مين كنيد. از همان ابتدا با تمام شركت?هايي كه مي?شناختيم ارتباط برقرار كرديم و به آنان خدمات خود را معرفي كرديم. به عنوان مثال به اكثر شركت?هاي گروه نامه زديم كه مي?توانيم امكانات پذيرايي در سمينارهاي تفريحي و آموزشي? كلاس?هاي مخصوص مفاهيم جديد مثل EFQM و غيره را فراهم كنيم. ما به آن?ها گفتيم از ميان برنامه?هاي متعددي كه در شهرهاي مختلف از جمله تبريز? اصفهان? شهرهاي شمالي و غيره دارند در سال يك يا دو بار را نيز به گلپايگان و ارگ گوگد اختصاص دهند بخصوص كه ارگ گوگد از لحاظ موقعيت جغرافيايي در منطقه?اي قرار گرفته كه طبيعت بسيار زيبايي در اطراف خود دارد. تفريح?گاه?هاي گلپايگان و خوانسار بي?نهايت بكر و ديدني?اند. تا همين حالا كه در خدمت شما هستيم هيچ كلاس آموزشي يا سميناري در ارگ گوگد برگزار نشده است. باز هم از اين طريق اعلام مي?كنيم كه ارگ گوگد با همه?ي جاذبه?هايي كه دارد مي?تواند پذيراي كلاس?هاي آموزشي يك تا چند روزه براي حداكثر 30 نفر در روز باشد." محلوجي به تفصيل در ورد نحوه اداره ارگ گوگد پرداخته و مي?گويد در حال حاضر ارگ گوگد فقط 6 نفر پرسنل ثابت و حقوق?بگير دارد و بقيه كاركناني كه در اينجا شاغل بودند به حدي رسيدند كه اكنون امور ارگ را به شكل پيمان?كاري انجام مي?دهند البته روال قانوني و انتشار در روزنامه?هاي كثيرالانتشار محلي هم صورت گرفته است اما پيمان?كاري انجام امور ارگ را كساني به دست آورده?اند كه خود در ابتداي افتتاح ارگ جزو كاركنان ارگ بودند. بنابراين اكنون فقط 6 نفر از كاركنان امين آسايش ثابت و حقوق?بگير هستند? و الحمدالله همه هم راضي هستند. دريافتي?هاي اين پيمان?كاران از حقوق?بگيري به مراتب بيشتر است و با اين سبك بريز و بپاش?هاي دولتي را هم ندارد. محلوجي مهمترين دستاورد خود را در اين دو سال رزومه?اي مي?داند كه در بخش خدمات و بازرگاني به دست آورده كه تا پيش از اين به دليل نداشتن يك كارنامه موفق در مزايده?ها و مناقصه?ها موفقيت چندان چشمگيري نداشته اما در اثر تلاش ? اكنون امين آسايش كارنامه?اي از خود به جاي گذاشته كه در مناقصه?ها حرفي براي گفتن دارد. گرچه كه اين رزومه نيز در اثر مساعدت شركت?هاي تحت پوشش گروه سايپا به وجود نيامده و اكثر آن به خاطر ارتباطاتي است كه ما از قبل داشتيم. اداره اين مجموعه نيز دستخوش تصميم?هاي مديران جديد هم هست? مديران ارشد جديدي كه اداره امور را در شركت بر عهده مي?گيرند روش?هاي مختلفي در پيش مي?گيرند ممكن است بعد از شما كسي بيايد و بگويد من اين سيستم را قبول ندارم و مناقصه مي?گذارم. البته روش?ها هر يك ريسك?هاي خاص خود را دارند و اين به جسارت و شجاعت مديران بستگي دارد كه چه راهي را انتخاب كنند. محلوجي تنها انتظارش از شركت?هاي گروه سايپا اين است كه با سپاردن بعضي از خدمات خود به امين??آسايش فرصتي را ايجاد كنند كه اين شركت رزومه مناسبي پيدا كند تا بتواند كارهاي بيشتري بگيرد? به هر حال اين شركت متعلق به گروه خودروسازي سايپاست. محلوجي در مورد هنگام ورودش به امين آسايش مي?گويد انتظار روبه?رو شدن با تنگناهاي بيشمار را نداشته و تصورش اين بود كه بيشتر از اين با وي همراهي و همكاري به عمل مي?آيد. انديشه?گستر سايپا كه براي تهيه گزارش از قطعه?سازان مجتمع صنعتي در گلپايگان به اين شهر سفر كرده بود در هيچ جاي اين ارگ اثري دال بر مشاركت سايپا در بازسازي ارگ گوگد مشاهده نكرد? از كاركنان ارگ گوگد نيز در مورد تخفيف ويژه?ي كاركنان گروه خودروسازي سايپا س?ال كرد اما متصدي پذيرش گفت كه هيچ آيين?نامه?اي در اين مورد دريافت نكرده و هيچ تخفيف خاصي براي كاركنان گروه سايپا به آن?ها ابلاغ نشده است. اين پرسش را با مهندس محلوجي در ميان مي?گذاريم و او مي?گويد: پيشنهادتان را خيلي خوب مطرح كرديد و ما نيز در هي?ت مديره در اين مورد صحبت خواهيم كرد. البته قبول داريم كه در هيچ يك از سربرگ?هايمان نامي از سايپا يا مگاموتور يا آرم آن?ها نياورده?ايم. سال گذشته من به ابتكار خودم اطلاعيه?اي براي كليه شركت?هاي گروه خودروسازي سايپا تهيه كردم و انتظار داشتم كه در سطح گروه پخش شود اما عزيزي كه نمي?خواهم نامش را ذكر كنم به من گفت: "نكنيد اين كار را. نمي?توانيد جمع?اش كنيد? شلوغ مي?شود"? خوب به هر حال ما فضاي محدودي داريم. در اين اطلاعيه آمده بود كه هر كه كارت شناسايي از گروه خودروسازي سايپا ارا?ه كند و هر چند نفر هم همراه داشته باشد 50 درصد تخفيف قا?ل مي?شويم. من در اين اطلاعيه حتي شماره تلفن همراهم را قيد كرده بودم تا پاسخگوي پرسش?ها هم باشم. حتي انتظار ما اين بود كه 50 درصد مابقي را شركت متبوعه بپردازد بسياري از شركت?هاي موفق در دنيا هم همين عقيده را دارند و براي شادابي كاركنان خود از اين شگردها استفاده مي?كنند. به هر حال هر يك از مديران روش?هاي خاص خود را دارند مديران ارشد سابق در گروه از محل بن?هاي غيرنقدي بخشي را براي مسافرت پرسنل خود در نظر مي?گيرند و اعتقاد دارند كه كاركنانشان بايد در طول سال چند روزي را خارج از محل زندگي خود سپري كنند. اعتقاد آنان اين است كه اگر پول نقد يا بن در اختيار كاركنان قرار گيرد به ندرت صرف مسافرت مي?كنند اما اگر مديري بن و كمك هزينه مسافرت قا?ل شود به طور مستقيم در حفظ شادابي كاركنان خود قدم برداشته?اند? ضمن آن كه تعلق?خاطر خانواده به شركت را افزايش مي?دهد و اهميت آن شغل را در نگاه خانواده بالا مي?برد. ما نمي?گوييم كه فقط با ارگ گوگد قرارداد ببندند بلكه مي?گوييم همان?طور كه شهرهاي ديگر مثل مشهد? اصفهان غيره در نظر گرفته مي?شوند سهمي هم به ارگ گوگد اختصاص يابد. ببينيد برنامه?اي كه مجموعه فرهنگي ورزشي سايپا به اجرا درآورده و در سالروز استخدام و ازدواج و تولد فرزندان براي كاركنان و خانواده?شان هديه?اي هر چند كوچك مي?فرستد چقدر در ذهن خانواده اثر مثبت مي?گذارد. به همين شكل وقتي كاركنان امين آسايش كار براي انجام داشته باشند و در ارگ گوگد رفت و آمد باشد او نيز احساس شوق و اشتياق وغرور و شادابي مي?كند. به هر حال اين تصميم به مديراني بستگي دارد كه سكان هدايت مجموعه?ها را در سايپا برعهده مي?گيرند. مدير عامل امين?آسايش در ادامه مي?گويد: به هر حال سرمايه?گذاري بزرگي در گلپايگان صورت گرفته و تابلوي شهرك صنعتي سايپا در گلپايگان مي?درخشد. اين باعث افتخار است و ما خود را متعلق به اين مجموعه مي?بينيم. من بارها با مس?ولان صحبت كرده?ام و ت?كيد داشتم كه اين مجموعه مال خودتان است. زحماتي كه براي آن كشيده مي?شود به خود سايپا باز مي?گردد. انتظار ما از مس?ولان و مديران ارشد اين است كه حداقل سالي يك بار سري به ارگ بزنند و وضعيت آن را ببينند. شهرك صنعتي سايپا در گلپايگان مجموعه?ي كوچكي نيست و بيست و چند شركت قطعه?ساز را در خود جاي داده است و قطعات قواي محركه پرايد و نيسان توليد مي?كند. سايپا پيستون و بهران محور جزو مجموعه?سازان بزرگ سايپا به حساب مي?آيند. اگر مديران ارشد سري به آنان بزنند خستگي از تنشان بيرون مي?آيد. بد نيست بزرگان قوم احوالي از اين مجموعه بپرسند. بد نيست بپرسند چرا ديوارهاي ارگ در حال تخريب است و در بعضي قسمت?ها نياز به رنگ و ترميم دارد. به هر حال امانتي در اختيار ماست و در عمل دو راه پيش رو نداريم يا بايد آن را حفظ كنيم يا به كسي واگذار كنيم كه از عهده حفظ اين امانت بهتر برآيد. به هر دين? آيين و مسلكي كه باشيم وظيفه دارين اين امانت را حفظ كنيم. حيف است چون به هر حال بودجه مملكت صرف آن شده است. محلوجي درباره همكاري مس?ولان شهر گوگد مي?گويد: درست است كه روي سربرگ?هاي امين?آسايش نام و نشان سايپا يا مگاموتور نيست اما در گوگد و گلپايگان اين ذهنيت شكل گرفته كه ارگ متعلق به سايپاست و از نظر مس?ولان اين شهر نام سايپا روي اين ارگ گوگد است. البته من در بدو ورودم از مگاموتور ساعت?هايي با آرم شركت مگاموتور گرفتم و در همه??ي اتاق?هاي ارگ نصب كردم تا اين س?ال براي مهمانان پيش بيايد كه چه ربطي ميان ارگ و مگاموتور وجود دارد. حتي اعتقاد من اين است كه سردر? اين ارگ بايد تابلوي قشنگي مثل شهرك صنعتي سايپا داشته باشد اما به دليل تنگناها? ما درآمدها را صرف هزينه?هاي واجب?تر كرده?ايم. كلا? ذهنيت مس?ولان گلپايگان و استان اصفهان اين است كه ارگ گوگد زيرمجموعه?ي گروه سايپاست و سايپا يك شركت بزرگ صنعتي است و به همين دليل از صرف حتي يك ريال براي اين مجموعه دريغ مي?كنند. حتي توقع دارند كه ارگ گوگد كه زيرمجموعه سايپاست كمكي به آن?ها بكند. حتي شهرداري براي پاكسازي محيط اطراف ارگ از سايپا انتظار پرداخت وجه دارد و رسما? نامه نوشته است كه اگر فلان مبلغ پرداخت نشود از جمع?آوري زباله?هاي اين ارگ معذور است. به بيان ديگر مس?ولان در اينجا از انجام وظايف خود سرباز مي?زنند چه رسد به آن كه كمكي به اين مجموعه كنند. از محلوجي مي?پرسيم چرا مجموعه?اي به نام نارنجستان بدون حمايت شركتي مثل سايپا از شمال ايران شروع به ارا?ه خدمات مي?كند و در مدت كوتاهي چنان سر زبان?ها مي?افتد كه شعبه?هاي ديگري از آن در اقصا نقاط ايران نيز داير مي?شود? آيا مكان?هايي مثل ارگ گوگد اين قابليت را ندارند كه با جذب گردشگر و ارا?ه خدمات مطلوب به رونقي دست پيدا كند كه در ساير شهرها شعبه?هايي داشته باشد. آيا مشكل امين?آسايش دولتي بودن آن است آيا راه حلي براي بهبود وضعيت وجود دارد. در جواب مي?شنويم: نارنجستان بخش خصوصي است و ارا?ه سرويس?هاي خدماتي و رفاهي را پيشه خود ساخته و با سعي و تلاش به يك برند موفق تبديل شده است. از آن جايي كه رسالت شركتي مثل سايپا هتلداري و انجام خدماتي نظير جذب گردشگر نيست مسلما? دغدغه اصلي اين شركت هم نخواهد بود. در يك مقطع زماني بنا به اضطرار سايپا نياز داشت كه در جوار مجتمع صنعتي خود استراحتگاهي براي ميهمانان داخلي و خارجي تدارك ببيند و بنا بر همين اضطرار پروژه بازسازي ارگ گوگد را طراحي و اجرا مي?كند. مجوز آن نيز در زمان مهندس تركان ر?يس وقت سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران اخذ شده است. در همان زمان هم اين ارگ با نظارت و هدايت خود سازمان جهانگردي و ايرانگردي بازسازي شده و به عنوان يكي از آثار باستاني ملي به ثبت رسيده و چون هزينه بازسازي آن را سايپا پرداخته بهره?برداري و نگهداري آن نيز به سايپا سپرده شده است. اما امروز ديگر شرايط فرق كرده و با وجود مكان?هاي متعدد براي اقامت مهمانان در گلپايگان و خوانسار آن ضرورت و اضطرار حس نمي?شود. در زمان مديريت قبلي يعني مهندس مرعشي بين سايپا و سازمان جهانگردي و ايرانگردي مذاكراتي براي فروش ارگ گوگد به متولي اصلي آن صورت گرفت. بازديد و كار كارشناسي مفصلي آغاز شد و طرحي به عنوان پايلوت پلن مطرح گرديد. بر اساس اين طرح قرار بود در سراسر ايران از جنوب تا شمال در شهرهاي مختلف هتل?هايي مشابه با ارگ گوگد ايجاد و به بهره?برداري برسد. به اين ترتيب سازمان جهانگردي و ايرانگردي تصميم داشت با خريد ارگ گوگد آن را الگويي براي ساخت هتل?هاي خود در ساير شهرها قرار دهد. در آستانه تحقق اين تصميم? با آغاز دور جديد رياست جمهوري موج جديدي از تغيير در مديران به وجود آمد و اين طرح در محاق قرار گرفت و احتمالا? منتفي است. به هر حال سايپا هيچ رسالتي در زمينه هتلداري و ايجاد مجتمع?هاي رفاهي و تفريحي مانند نارنجستان ندارد. اين كار بيشتر در حوزه فعاليت?هاي گردشگري و جذب توريسم است. اگر ارگ گوگد در بستر مناسب خود قرار گيرد و به عنوان يك مكان تاريخي و باستاني مطرح شده و روي جنبه?هاي گردشگري و جذب توريسم آن كار شود بدون ترديد مي?تواند از لحاظ اقتصادي روي پاي خود بايستد اما در بستر كنوني ساز و كار لازم براي بقاي آن فراهم نيست.

عليرضا عبادتي ماهنامه انديشه گستر سايپا