مرحوم فیروز اشراقی کتابی تحت عنوان گلپایگان در آئینه تاریخ نگاشته و در زمستان 1382 آنرا منتشر نموده و  تا امروز هیچ نویسنده ای با این کیفیت و کمیت نتوانسته حق گلپایگان را از نظر مستندات مکتوب اداء نماید لذا سایت آخاله با توجه به رسالتی که در نشر فرهنگ شهر کهن گلپایگان دارد بر خود لازم میداند تا با انتشار قسمتهایی از این کتاب ارزشمند بطور مستمر ، گوشه ای از زحمات این نویسنده پرتلاش شهرمان را ارج نهاده باشد . شاید متولیان فرهنگی شهرمان نیز به این فکر بیفتند و از کسانیکه بدون هیچ چشم داشتی عمر خود را در ترویج  فرهنگ کهنشهر گلپایگان سپری کردند ، یادی نمایند  

قسمتی از مقدمه نویسنده

در دامنه های جنوبی کوه های زنجیره ای زاگرس ، آنجا که این ابرکوه کم کم از ارتفاعش می کاهد و تنها قله ای نه چندان بلندی مانند الوند ، حاج قارا و قلعه جمال به منزله برجهای دیده بانی با نگرانی بر گسترده دشتی خاک آلود با خانه هایی از دیوارهای گلین ، درختان کم رشد و کشت و کاری که آثار کم آبی در آنها ظاهر است چشم دوخته اند و به تماشا و مراقبت از کهن شهری ، بازمانده از دوران نیاکانمان ، از عهدهمای بنت بهمن کیانی ، همانند پهلوانی تنومند و سالخورده،اما خمیده پشت و به یاد عهد شباب و زمان سرزندگی و جوانی بی تالیهایش که از چهره غمگین او می توان به مافی الضمیر درونش پی برد کم کم به یاد می آورد که در دوران سوم زمین شناسی ملتهب و ناآرام با درونی پر از مواد گداخته که نتوانست غلیان آنرا تحمل کند و ناچار در اثر فشار و حرارت غیر قابل مقاومت ، گدازه های آتشینش را به بیرون ریخت و سیلی از مواد گداخته معدنی از همه نوع از آهن و نقره و طلا و سرب و مس و روی و دیگر مواد با رنگهای گوناگون چون رودخانه ای آتشین بر سطح دشت و دمن در پستی های زمین جاری ساخت، که امروز معادن نقره و طلا و سرب و مس و روی و دیگر کانیها را در سطح وسیعی  از دامنه و ارتفاعات به نام معادن سنگ های تزئینی و ساختمانی - سنگهای ممزوج با طلا و نقره و سرب و اورانیوم ، در گوشه گوشه گلپایگان از موته لایبید و گدار سرخ گرفته تا دره نقره و باباشیخ و قره غن و هنده  از دل زمین بیرون می آورند و روانه بازارهای مصرف میکنند و از این مرده ریگ ارزشمند و بی پایان نیاکان خود بهره می برند. 

  پرانیدن انار موقع رسیدن موکب عروس
به یاد می آورد که در پس لرزه ای که شاید آخرین تشنج اش بود شکافی در سطح بدنش به وجود آمد و آبها و سیلابهای متمرکز که در اثر بارانهای شدید در پستی های زمین جمع شده و چشمه سارانی که از کوه های قبله و هنده سرازیر شده بودند در بستر ایجاد شده جریان یافت و شاید منشاء اصل و رسم باستانی، پرانیدن انار موقع رسیدن موکب عروس از آن ریشه گرفته باشد به میمنت جریان این آب ، سرچشمه زندگی و برای شادباش ،مشتی ، نه ، بلکه معادن از یاقوت کوهی و کوارتزهای رنگین در مسیر این آب ریخت که همچون دانه های انار در شن های کف رودخانه هم اکنون به دست می آید و فرزندانش برای یادآوری این آبراهه عظیم را که اکنون کم آب و گاهی بی آب شده است ( رودخانه اناربار خواندند)
بهترین و غنی ترین خاک مملو از مواد معدنی گوناگون که برای رویش، پرورش و کشت گیاهان ، نباتات لازم است با سخاوتی تمام و آینده نگری غیر قابل وصف برای تغذیه فرزندانش ، برای تعلیف و چرای دامهای این منطقه هدیه نمود اما فرزندانش چه کردند؟
وظیفه فرزندی را چگونه به جای آوردند؟ آیا در مقابل این همه هدیه های سخاوتنمندانه کوششی کردند؟ که هویت مادر وطن ، نام و مشخصات شناسنامه و تولد و بالندگی و اوج حضیص دوران بس طولانی اورا به جهانیان بشناسانند؟
گلپایگانی که علمای بزرگش در جهان اسلام در  بالاترین سطوح رهبری مسلمانان قرار گرفتند ، بزرگواران نام آوری که در طول تاریخ همیشه در مقابل ستمگران آن زمان حسین وار ایستادند و به سیره سرور سالار شهیدان پرچم  اسلامیت کشور را بر پا نگهداشتند .......
و این از خود گذشتگان  ، این شمع های فروزان که سوختند و روشنایی بخشیدند و خود تاریک گشتند  و کمتر نامی از آنها از آنها در کتابها دیده می شود و امروز در قله های مرتفع علم و صنعت و ادب قرار گرفته اند
چرا این استادان عالیقدر فداکار این معلمان با ایمان و دانشمند این جوانانی که بالاترین قله های صعب العبور درجات علمی را با شایستگی تمام فتح کرده اند ، تا کنون به فکر ادای دین خود به زادگاهشان (گلپایگان ) نیفتادند؟ .........
ولی مثل همیشه پس از مدتی عزلت و گمنامی و افسردگی و خرابی نور امیدی در افق تاریخش پدیدار شد  و یک حرکن میمون و مبارک به نام نهضت بازسازی هویت علمی فرهنگی گلپایگان به بهانه بزرگداشت علماء و فرهیختگان حوزوی گلپایگانی که در عرصه دین و دانش نامآور بودند برپا گشت و بدین سبب فرصتی پیدا شد که تنی چند از فضلاء و نویسندگان و شاعران گلپایگانی و غیر گلپایگانی ولی علاقمند به سرنوشت این شهر علم و دانش پا به میدان فعالیت گذاشتند و در این مدت کتابهایی که حاصل زحمات و تحقیقات آنان بود منتشر گردید که واقعا زحمات این بزرگواران و خدمتی که به زادگاهشان نموده اند جای بسی تقدیر و تشکر دارد ..........

سایت آخاله با درج قسمتی از مقدمه این کتاب ارزشمند به قلم مرحوم فیروز اشراقی ، مقدمه ای دیگری را فراهم نمود تا به مرور زمان و به مناسبت های مختلف مطالبی را از این کتاب ارزشمند به جهت بهره وری کاربران و به پاس زحمات این نویسنده و پژوهشگر شهرمان در فضای مجازی منتشر نماید چرا که جای این اثر خوب در این فضا خالی به نظر میرسد