دکتر حسین جعفری: عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران گروه فارماکولوژی
فایزه السادات صدری: دانشجوی دانشکده پیرا پزشکی رشته اطاق عمل
بخش اول :
1-      گاوزبان  Borago officinal
 

 

این گیاه بومی کشورهای اروپایی است، اما در برخی نقاط ایران نیز درسطح محدود کاشته می شود. این گیاه در فرانسه شکوفه آبی تندرستی نامیده می شود، زیرا گل های ان به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کارکردن دارند. اندام دارویی گاوزبان گل و برگ آن است که محرک غده فوق کلیه، ضد اضطراب وافسردگی و آرام بخش می باشد. هم چنین عصاره گل گاوزبان دارویی موثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی اجباری است. استفاده طولانی مدت از این گیاه باعث آسیب کبدی می شود. آنچه در بازار گیاهان دارویی به نام
 گل گاوزبان عرضه می شود، گیاهان دیگری به جز گاوزبان فوق است که از جمله می توان به Echium amoenum اشاره کرد. بررسی محققان نشان داده است بر خلاف گاوزبان واقعی این گیاه فاقد اثرات قابل توجهی برروی اعصاب و روان بوده وبیش تر در درمان سرماخوردگی کاربرد دارد


 

 

2 -      جو دو سر )یولاف(Avena sative
 

 

گیاهی دارای گل های بسیار ریز و نامشخص است. این گیاه ها در دستجانی که اصطلاحا سنبله نامیده
می شوند، قرار گرفته اند و هر سنبله توسط دو برگچه کوچک که پوش یا گلوم دارای زواید دراز نخ
شکلی به نام ریشک هستند محصور شده است. یولاف در بیشتر نقاط کشور رویش دارد و دانه های آن
خاصیت دارویی فراوانی دارند. گیاه یولاف در درمان افسردگی بسیار مفید است و برای تقویت
اعصاب به کار می رود.

 

 

3-      مریم گلی ( Salvia officinal)
 

 

مسکن و برطرف کننده درداست. و اسانس رقیق آن را برای کاهش سردرد به شقیقه ها می مالند. اسانس آرام بخش و نشاط آوردر عطریات و فرآورده های آرایشی و بهداشتی به کار برده می شود.
بیماری های مغزی و عروقی مورد استفاده قرار می گیرد ترکیبات استخراج شده از ریشه مریم گلی از آنزیم های بازدارنده آنزیم استیل کولین استراز می باشند. ضعف حافظه ناشی از بیماری آلزایمر با افزایش فعالیت آنزیم استیل کولین استراز در ارتباط می باشد. افزایش فعالیت آنزیم استیل
کولین استراز، منجر به کاهش میزان استیل کولین در نورون های کولینرژیک و نیز غیر کولینرژیک مغز می گردد. در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر، پلاک هایی به نام پلاک های امیلوییدی تشکیل می گردند.
پروتئین آمیلوئید بتا، جزء اصلی ساختار تشکیل دهنده ی این پلاک های آمیلوئیدی می باشد. این پروتئین -عمر کرد آنزیم استیل کولین استراز را در اطراف پلاک های آمیلوئیدی افزایش می دهد. استفاده ازگیاه مریم گلی، از افزایش فعالیت آنزیم استیل کولین استراز در اطراف پلاک های امیلوئیدی جلوگیری نموده و بدین واسطه نیز مریم گلیمی تواند به عنوان یک مهار کننده آنزیم استیل کولین استراز برای کمک به درمان بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار بگیرد.
به علاوه مریم گلی یک تقویت کننده حافظه بسیار قدرتمند محسوب می شود
 

 

 

.4-     اسطوخودوس )لاواند(Lavandula spp
 

 

اسطوخودوس کلمه یونانی است، یعنی حافظ الروح، در زبان فارسی دری به آن شاه سپرم و درعربی انس الروح می گویند.
این گیاه بومی ایران نیست، ولی گونه های مختلف آن در مناطق متعددی از کشور بسته می شود
قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه های برگ دار و گل دار آن است که اسطوخودوس برطرف
کننده خستگی و آرامش زا می باشد و برای معالجه ضعف اعصاب مفید است. بوعلی سینا راجع به
اسطوخودس در کتاب خود چنین نوشته است: عطر این گیاه خاصیت قوی خواب آور داشته، مخدر
است، حساسیت را کم و درد تسکین می دهد، کم کننده غم و اندوه است و در مجموع این گیاه را می توان آرام بخش، تسکین دهنده و بالاتر از همه متعادل کننده در نظر گرفت زمان شروع خواب راکوتاه و طول دوره خواب را طولانی می کند.

 

 

 

 5-     سنبل الطیب )علف کربه(Valeriana officinal
 

 

این گیاه یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی است که در ایران و جهان از آن برای مصارف گوناگون دارویی، غذایی و بهداشتی استفاده می شود. سنبل الطیب پس از خشک شدن به رنگ قهوه ای در می آید و طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است و عطر آن پس از خشک شدن،بیش تر می شود. تاثیر دارویی ریشه تازه این گیاه، به مراتب بیشتر از خشک شده آن است. سنبل الطیب باید در حرارت کم خشک شود
 زیرا حرارت بالا تمام اثر دارویی ان را از بین می برد. یکی ازمهمترین خواص دارویی این گیاه خاصیت آرام بخش بودن آن است. سنبل الطیب با داشتن خاصیت دارویی این گیاه خاصیت آرام بخش بودن آن است. سنبل الطیب با داشتن خاصیت ضد تشنج دررفع ناراحتی های عصبی و کاهش صرع نیز مفید است. دلهره، تشویش و نگرانی را تا حد زیادی ازبین می برد و جایگزین خوبی برای قرص ها و داروهای آرام بخش است. این گیاه جهت تسکین ناراحتی های عصبی، بی خوابی، سرگیجه وکاهش خستگی ناشی از کار فکری بیش از حد به کارمی رود. مصرف فرآورده های این گیاه در حاملگی و شیردهی مورد مطالعه قرار
 نگرفته و نباید درحاملگی و شیردهی مصرف شود.

 

 

 

6-      زعفران   ( Crocus sativus)
 

 

از ادویه های مورد استفاده در کلیه منازل است که خواص درمانی بسیار  گوناگونی دارد. قسمت مورداستفاده این گیاه انتهای خامه و کلاله گل است. مهمترین خاصیت زعفران که از قدیم مورد توجه بوده، درمان افسردگی است. زعفران از رسوب پلاکت های آمیلوئید در بیماران مبتلا به آلزایمر جلوگیری می کند. بنابراین باعث تقویت حافظه می شود. مصرف روزانه زعفران توانایی یادگیری وحافظه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. زعفران بوی قوی و طعمی تلخ دارد، باعث تحریک اعصاب شده، اثر مسکن دارد و دارای خاصیت آرام بخشی و خواب آوری است و اگرمی خواهید همیشه شاد و خندان
 باشید، زعفران بخورید. با توجه به این مواد معطر گیاه در حالت پودر شده، بسیار سریع تر از پودر نشده آن تبخیر می شود پس بهتر است زعفران را تا موقع مصرف پودر نکنید یا در صورت پودر کردن، در ظرف در بسته نگه داری کنید. مصرف زیاد زعفران برای بدن مضر است و در زنان باردار تنها در مقادیر بسیار محدود قابل استفاده می باشد

---