سومین عامل مرگ و میر در جهان و ایران بیماریهای قلبی و عروقی است. در حال حاضر بیش از 18000 مقاله علمی در مورد اثرات قلبی عروقی سیر توسط محققین به چاپ رسیده است که این اهمیت گیاه دارویی سیر و توصیه و تاکید مصرف آن توسط پیامبر عظیم الشان (ص) وامام علی (ع) را در 1400 سال قبل به اثبات میرساند کتب دینی ما در مورد پزشکی کم نیستند. طب النبی، طب اصادق ، طب الرضا از گنجینه های پزشکی و افتخارات دین اسلام است که متاسفانه بر روی آن کم کار شده است

دکتر حسین جعفری

   بسمه تعالی

گیاهان دارویی از منظر نهج البلاغه

                یکی درد ویکی درمان پسندد             یکی رنج ویکی حرمان پسندد

               من از درمان و درد ورنج وحرمان           پسندم آنچه را جانان پسندند

دکتر حسین جعفری عضو هیئت علمی  دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران  گروه فارماگولوژی

 ضمن آرزوی سلامت و تبریک ماه مبارک رمضان و قبولی عبادات کاربران و همشهریان عزیز مقاله گیاهان دارویی را در این هفته با عنوان فوق انتخاب نمودیم

این مقاله در اردیبهشت  1384در سومین  حشنواره  2سالانه نهج البلاغه در دانشگاه تهران به صورت سخنرانی در بخش اساتید ارائه گردیده و حائز رتبه شده و در محموعه مقالات اساتید مربوط به این جشنواره  چاپ شده است که خلاصه آن  مورد بحث قرار می گیرد.

 یکی از گیاهانی که در نهج ا البلاغه عنوان شده است "الثوم" است  که همان  "سیر" میباشد . در کتب بحارالانوار ، مستدرک الوسائل ، مکارم الاخلاق و الفردوس بهائورالخطاب از اما م علی (ع) نقل شده است که سیر:

 درمان هفتاد بیماری است وبا آن درد های خود را درمان کنید.  کلوالثوم وتداووا به فان فیه شفاء من سبعین داء

 و در جای دیگر فرموده اند : لا یصح اکل الثوم الا مطبوخا" یعنی خوردن سیر روانیست مگر پخته باشد.

 اینجانب و همکارانم بر این گیاه تاکید شده در نهج البلاغه و طب النبی به این موارد دست یافتیم:

1-    اثرات آنتی بیوتیکی سیر و دستیابی به ماده ای از آن که نقش آنتی بیوتیکی را ایفاء می کند که در این مطالعات ثابت شد

اولا": سیر بر ضد باکتری های گرم مثبت و منفی موثر است این اتر بخشی بر ضد باکتری خطرناک

" سالمونلا تیفی موریوم" که عامل حصبه است به اثبات رسید .

ثانیا": بر ضد باکتری خطرناک دیگری به نام " یرسینیا اینتر کولیتیکا" موثر است.

این موارد ثبت اختراع شده و  در کنگره های بین المللی گیاهان دارویی ویرسینیا و میکروبیولوژِی در کشورهای تایلند ، هلند و ترکیه ارائه گردید و در مجلات علمی – پژوهشی  دارو و درمان {متعلق به شرکت داروپخش) و دانشورپزشکی ( متعلق به دانشگاه شاهد تهران ) مفصل به چاپ رسیده است.

 امام علی(ع) در نهج البلاغه  فرموده اند  سیر را به صورت پخته مصرف نمایید ما در تحقیقات خود اثرات درمانی  این گیاه  را با عصاره گیری از پودر آن در دمای بالا انچام و عملا" دریافتیم که عصاره آن در دمای بالا موثر است. از مواد خیلی موثر آن  آلیسین است وامید میرود در آینده  آنتی بوتیکی با نام  گارلیسیلین  طراحی بشود.

 2-  سیر در کاهش ضربان و انقباضات دهلیز قلب موثر است و بنابر این  ضد طپش قلب و بی نظمی  آن است .

(ثبت اختراع ) و چاپ  در مجلات علمی پژوهشی "گیاهان دارویی و معطر ایران"  و "علوم پزشکی قزوین"

عنایت داشته باشیم سومین  عامل مرگ و میر در جهان و ایران بیماریهای قلبی و عروقی است. در حال حاضر بیش از 18000 مقاله علمی در مورد  اثرات  قلبی عروقی سیر توسط محققین به چاپ رسیده است که این اهمیت گیاه دارویی سیر و  توصیه و تاکید مصرف آن توسط پیامبر عظیم الشان (ص) وامام علی (ع) را در 1400 سال قبل به اثبات میرساند کتب دینی ما در مورد پزشکی کم نیستند. طب النبی، طب الصادق ، طب الرضا از گنجینه های پزشکی و افتخارات  دین اسلام است که متاسفانه بر روی آن کم کار شده است و باستی دانشجویان رشته های

 طب سنتی ، گیاهان دارویی  و شیمی دارویی و فارماکو گنوزی  در رساله های خود به این مهم بپردازند.

3-    آخرین کار مهم با سیر بررسی  "اثرات  ضد افسردگی " این گیا ه بوده  است  که به  پاسخ های جالبی دست یافتیم و نتایج این بخش از کار در مجله علمی – پژوهشی

" Iranian Journal of Neurology, Vol.7, No.26 & 27 , Summer & Autumn 2009, 527-534"

 به چاپ رسیده است . تمام مطالعات با سیر همدان که بعد از سیر تبت بهتری سیر در جهان است انجام شده است

 گیاه دومی که اما م علی(ع) بر مصرف آن تاکید فراوان داشته اند  " گل بنفشه" است. ایشان فرموده اند

اکسیر اخد الحمی  بالبفسح  والماء  الباردفان حرها من فج جهنم (بحارالانوار)

حرارت تب را با خوردن دم کرده بنفشه در زمستان پایین بیاورید. اهمیت ضد تب  این گیاه به حدی است که حضرت فرموده اند   تب از گرمای جهنم است و در جای دیگر فرموده اند که گل بنفشه را برای یکدیگر ببرید زیرا رسول خدا (ص) بیان داشته اند " اگر مردم می دانستند در گل بنفشه چه فوایدی وجود دارد آ ن را چون خورشت همراه غذا می خوردند"( بحارالانوار).

 در طب الصادق  نیز از قول امام بزرگوار  آمده است که حرارت تب را با گل بنفشه  و آب سرد فرو نشانید که حرارت تب از گرمای جهنم است.

امروزه ثابت شده است که گل بنفشه جاوی  سالیسیلات است. سالیسیلات ها از جمله آسپیرین در رده داروهای ضد درد و ضد التهاب و ضد تب هستند. بر این اساس ما اثرات ضد دردی گل بنفشه الموت در یک پروژه تحقیقاتی  به اثبات رساندیم. نتایج این مطالعه درهشتمین  کنگره بین المللی EFNS  ) فدراسیون اروپایی علوم اعصاب ) در سال 1382 توسط اینجانب در کشور فرانسه ارائه گردید(مقاله در دست تهیه است ) . در ضمن عزیزان کاربر بدانند  زخم معده و اثناعشر مهمتری معضل و مشکل  سالیسیلاتها میباشد. نارسایی کلیه ها و عوارض عصبی مغزی نیز در اثر مصرف بی رویه و خود درمانی  با این داروها بوده (سندرم ری در کودکان و سالیسیلیسم در بزرگسالان) با مصرف این داروها به وجود می آید. در حال حاضر تنها و تنها مصرف معقول آسپیرین در پیشگیری از سکته در افراد بالای 40 سال است. با وارد شدن  داروهای ضد درد وضد تب وضد التهاب غیر استروییدی نسل سوم  نسل دوم و به ویژه نسل اول (مثل آسپیرین )  نبایستی مصرف شود.

محققین ، دانشجویان داروسازی ، پزشکی و...  بدانند که از گل بنفشه  که مصرف آن توسط بزرگان دین ما توصیه شده است  هنوز به دارو تبدیل نشده است و میطلبد محققین جوان کشور و جهادی  ما در راستای اقتصاد مقاومتی

گامی بزرگ بردارند.

 سومین و آخرین گیاه مورد بحث ما در این رهگذر  کاسنی است که  امام علی (ع)فرموده اند:

 هرکس شب بخوابد و هفت برگ کاسنی در معده او باشد از درد  قولنج در امان است. ایشان می فرمایند:

فضیلت  کاسنی بر دیگر سبزیجات مانند فضیلت ما اهل بیت است بر سایر مردم .

در " وسایل الشیعه" حضرت امام نسبت به مصرف گیاهان دارویی نظیر کاسنی و هند باد تاکید داشته اند.

 در کتب "الکافی" و "وسایل الشیعه" از قول امام صادق (ع) آمده است گه امام علی(ع) فرموده اند|

 کلوا الهند باء فما من صباح الا و تنزل علیها قطره" من الجنه  فاذا اکلتمو ها فلا تنفضوها.

 کاسنی  صحرایی بخورید هیچ صبحی نیست جز  آنکه  قطره ای از بهشت بر ان نازل می شود.

 توصیه نموده آند                     وقتی کاسنی خوردید باقیمانده ان را دور نریزید.

در این راستا اینجانب وهمکاران مقاله ای مروری در مورد کاسنی و خار شتر  در مجله علمی  "درد" چاپ نموده ایم.          امید است حق مطلب را تا حدودی ادا کرده باشیم.

متعصبانه بر این باوریم که امام علی (ع)  الحق طبیب زمانه خود بوده اندو این نوشتار جزیی از

طبابت ایشان را نشان میدهد.

جا دارد از همکاران هیئت علمی ، کارشناسان و دانشجویان همکار در پروژه های قید شده این مقاله یاد نماییم.

دکتر محمد رضا نیاکان               دانشگاه شاهد دانشکده پزشکی گروه میکروبیولوژی

دکتر نادر فلاح                        دانشگاه شاهد دانشکده پزشکی گروه آمار حیاتی

 خانم دکتر مینو شهیدی             دانشگاه علوم پزشکی ایران گروه هماتولوژی

 دکتر اسماعیل موسوی         دانشگاه علوم پزشکی قزوین دانشکده پزشکی گروه میکروبیولوژِی

 اسماعیل عباسی                    کارشناس گروه فیزیولوژی و فارماکولوژی  پزشکی قزوین

 صادق منصوری                   کارشناس گروه میکروبیولوژی دانشکده پزشکی شاهد تهران

 خانم مریم شرائلی                کارشناس گروه پاتولوژی دانشکده پزشکی شاهد تهران

 دکتر سید روح ا... میری      دانشجوی فوق تخصص جراحی اعصاب در بیمارستان امام تهران

 دکتر سمیرا یادگاری              متخصص نورولوژی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

 دکتر رضا قره باغی               فارغ التحصیل از دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد تهران

 دکتر فاطمه حیدری               فارغ التحصیل از دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد تهران

 سمیه کاکاوند ،                   فارغ التحصیل رشته اطاق عمل دانشکده پیرا پزشکی قزوین

 شیرین صمدی                    فارغ التحصیل رشته اطاق عمل دانشکده پیرا پزشکی قزوین

 فریبا محمود زاده                فارغ التحصیل رشته اطاق عمل دانشکده پیرا پزشکی قزوین