فرهنگ ، نظم ، قانون - بخش دوم
به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد
در بخش اول به اختصار با مفاهیم فرهنگ و نظم اشنا شدیم؛ اکنون پدیده نظم را در جامعه مورد بررسی قرار می دهیم.
نظم اجتماعی بیان کننده خواسته ها و توقعات اساسی زندگی اجتماعی است. هر جامعه ای با هر نوع عقاید، سنت ها، اداب و رسوم، بینش سیاسی و یا هر سیستم حکومتی نیازمند نظم و ترتیب خاصی برای اداره خویش است.
حتی جوامع اولیه نیز دارای نظم اجتماعی بوده اند، کما اینکه جنبه طبیعی این نظم را نمی توان نادیده گرفت. در ان جامعه ها این نظم به طور خود بخودی ایجاد شده است. اما با توجه به پیچیدگی جوامع کنونی، این جامعه ها نیازمند قوانینی هستند که این نظم را ایجاد و برقرار کنند.
نمونه ای از نظم و قانون گرایی
در دنیای مدرن، مسائل اجتماعی، فرهنگی، اداری، اقتصادی، سیستم داد و ستد و بانکداری و... با گذشته یکسان نیست و تفاوتی اشکار دارد. با پیشرفت دانش فناوری در عصر ارتباطات، جامعه به قوانین و مقررات جدیدی برای تأمین نظم احتیاج دارد.
لازم به یاداوری است که اداب و رسوم و سنت های قومی هر جامعه ای به تنهایی تأمین کننده نظم اجتماعی نیستند، اما اهمیت هر یک برحسب وابستگی انها به جامعه غیر قابل انکار است.
بنابر این : قانون، مجموعه ای از دستورالعمل هاست و به عنوان میانجی در پیوند های اجتماعی بین مردم عمل می کند.
به عبارت دیگر : قانون تنظیم کننده رفتار انسان ها در تعامل با یکدیگر است.
بسیاری از افراد جامعه به دلیل عدم اموزش اصولی و تربیت غلط به قانون شکنی و بی نظمی عادت کرده اند و ترک این عادت زشت و مخرّب برای انان دشوار و گاهی نا ممکن است.
انچه که امروزه در کمال ناباوری بیش از اعتیاد به مواد مخدّر، جامعه را به شدت تهدید کرده و به سوی سقوط و ناهنجاری پیش می برد، اعتیاد به قانون گریزی و به تبع ان دروغ گویی است. بی جهت نیست که داریوش کبیر- پادشاه هخامنشی - دعا می کند که :
پروردگارا! کشور ایران را از دروغ گویی، جنگ و قحط سالی محافظت بفرما.
در تفکر این افراد، قانون برای شکستن و نظم برای از بین بردن، تدوین و ایجاد شده است.
مظاهر فرهنگ، ادب اجتماعی، نظم، احترام به قانون و حقوق دیگران در یک جامعه چیست؟
به عبارت دیگر وقتی به شهری وارد می شویم،چه پدیده هایی نشانه فرهنگ و تمدّن اهالی ان شهر است؟
اری! زیبایی شهر، پارک ها و فضای سبز،چراغ های الوان، خیابان ها و کوچه های تمیز و...در درجه اول نظر هر بیننده ای را جلب می کند که البته در جای خود ضروری و کوشش مسئولین در این راستا قابل تقدیر و سپاس گذاری است، اما :
یک نظاره گر اگاه، دقیق و نکته سنج از ورای این زیبایی ها به رفتار و عملکرد ساکنان ان شهر در احترام به قانون، عدم تجاوز به حقوق دیگران، روحیه گذشت و فداکاری، رعایت ادب در مکالمه و سخن گفتن، عدم خشونت، نظام اموزشی پویا، فرهنگ رانندگی و...چشم دوخته و توجه دارد.
به شوخی بیشتر شبیه است اگر بخواهیم پیوندی را بین فرهنگ غنی و تمدّن درخشان ایران زمین با فرهنگ رانندگی خویش برقرار کنیم.
رعایت نکردن انضباط در فرهنگ رانندگی ریشه در عوامل گوناگون دارد. از جمله : نبودن اموزش مناسب، نهادینه نشدن احترام به حقوق دیگران، نداشتن روحیه گذشت و شکیبایی، خودخواهی و فردگرایی و ترجیح دادن منافع خود بر منافع دیگران و اخلاق نامناسب و از همه مهم تر سکوت در مقابل ناهنجاری ها.
دنیا سرشار از زشتی هاست، نه فقط بخاطر ادم های بد، بلکه بخاطر سکوت انسان های خوب.
مقدمتاً باید بگویم که :
نویسنده مراتب قدردانی، ادب و فروتنی و سپاس گزاری خود را نسبت به رانندگان گرانقدر وسائط نقلیه ( اعمّ از ماشین و موتور ) و عابران پیاده ای که با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و احترام به حقوق دیگران، صحنه هایی از اخلاق و تربیت و نظمو و قانون مداری را به نمایش می گذارند، ابراز می دارم. این عزیزان عملاً معلمین اخلاق و جلوه هایی از شکوه انسانیّت اند.
از همشهری های عزیزی که به دلیل نااگاهی و بی توجهی از نظم و قانون پیروی نمی کنند، می پرسم :
•ایا عبور از چراغ قرمز، رعایت نکردن حق عبور عابرین پیاده در قسمت های خط کشی شده، بوق زدن هنگام خداحافظی مهمانی های شبانه، عبور غیر مجاز از خیابان ها و کوچه های یک طرفه در شأن شماست؟
•ایا پارک کردن ماشین در پیاده رو ها، روی پل ها و دقیقاً در مقابل خطوط عابرین پیاده زیبنده شماست؟