مقدمه: روی رودخانه گرگان رود 4 سد احداث گردیده است . 1- سد وشمگیر 2- سد گلستان یک 3- سد گلستان دو (بوستان) 4- سد چمران

1- سد وشمگیر : این سد در انتها گرگان رود زده شد در سال 1349 به بهره برداری رسیده است. این سد شامل یک مخزن اصلی و سه مخزن فرعی می باشد. حجم مخازن سد وشمگیر( اصلی و فرعی) 96 میلیون متر مکعب بوده است. این سد کنار شهر آق قلا واقع گردیده و قدیمی تر از سدهای بالادست می باشد. این سد از رسوبات پر شده و عمر مفید خود را بدلیل عدم لایروبی از دست داده و حجم مخزن به حدود یک چهارم تقلیل یافته است. متاسفانه مبالغ زیادی هم برای نگهداری این سد مرده هزینه می شود. سد وشمگیر بدلیل حجم بسیار بالای رسوباتش، فعلا بصورت استخر، بیشتر به منظور پرورش ماهی استفاده می شود.

2- سد گلستان 1: این سد از نوع خاکی همگن در 12 کیلو متری شمال شرقی شهرستان گنبد کاووس قرار دارد. حجم مخزن این سد در ابتدا 86 میلیون متر مکعب و حجم مخزن سد در مواقع سیلابی 135 میلیون متر مکعب بوده است. مکان نمائی احداث سد گلستان قابل تامل است. چون باعث گشته که سد، یک سال بعد از افتتاح بر اثر وقوع سیل در تاریخ 20 تیرماه 1381 حدود نیمی از حجم مفید مخزنش از رسوبات گل و لای پر گردد و عمر مفیدش نیز از 40 سال به حدود 20 الی 25 سال کاهش یابد . به همین خاطر، مقدار ذخیره ی فعلی سد بسیار کم شده و بعد از مدتی سد گلستان 2 (بوستان) در بالادست سد گلستان1 ساخته شد.

3- سد مخزنی گلستان 2 ( بوستان ): این سد با قابلیت تنظیم 28 میلیون مترمکعب آب در سال، در 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان گنبدکاووس و23 کیلومتری بالا دست سد گلستان1 واقع گردیده است.این سد از نوع خاکی همگن و با هدف کنترل طغیان رودخانه و جلوگیری از خسارتهای ناشی از سیل و افزایش عمر مفید سد گلستان 1 و سد وشمگیر صورت گرفته است. حجم مخزن آن 51 میلیون مترمکعب می باشد و حداکثر ظرفیت سرریز آن 785 مترمکعب در ثانیه است.

4- سد شهید چمران: این سد با ظرفیت مخزن بسیار پایین 3 میلیون متر مکعب آب در 6 کیلومتری شمال غرب کلاله ساخته شده و بیشتر به منظور پرورش ماهی استفاده می شود.



در روز 29 اسفند سال 1397 میزان بارش در برخی از ایستگاه‌ها در استان گلستان به 315 میلی متر هم رسید و این در حالی است که کل بارندگی متوسط سالانه استان در شرایط نرمال 450 میلی متر است یعنی بالغ بر 60 درصد بارندگی سالیانه در 24 ساعت اتفاق افتاد. با این بارش‌ها 14 رودخانه اصلی در بالا دست گنبد و در بین راه هم رودخانه‌های تا حدفاصل گمیشان طغیان کردند.

این بارش‌ها سبب گشت که میزان سرریز از سد گلستان2 (بوستان) به بالغ 107 مترمکعب در ثانیه و میزان سرریز از سد گلستان1 نیز به بالغ بر 550 مترمکعب برسد. در ساعت یک بعدازظهر روز چهارشنبه 29 اسفند 1397 شاهد بودیم که ورودی آب سد وشمگیر حتی از مرز 400 مترمکعب در ثانیه نیز گذر نمود.

سرریز نمودن سد‌ها باعث شد که روستا‌های اطراف زیر آب رود و شهر گنبدکاووس در وضعیت بحران قرار گیرد.

اگر بارش ادامه می یافت، با شرایط تاخیری که در بازگشائی دریچه های سد های منطقه وجود داشت، به جرأت می‌توان گفت که شهر گنبد کاووس زیر آب رفته و بروز فاجعه ای بزرگ را شاهد می بودیم.

رودخانه گرگان رود بدلیل وجود لای و زباله ، امکان گذر این حجم آب را نداشت، تعداد زیادی از روستاها و شهر سیمین شهر در گمیشان در حاشیه گرگانرود درگیر سیل و آبگرفتگی شدند و در صورت بالا آمدن بیشتر آب، شهر گنبدکاووس هم تهدید می شد. لذا برای جلوگیری از ورود آب به مناطق مسکونی، کانال‌های انحرافی ایجاد شد تا بخشی از آب به سمت دشت ها هدایت شود.



خط ریلی گرگان- اینچه برون در حوالی شهر آق قلا ، نیز مسیر عبور آب را سد نموده بود. برای تخلیه و هدایت سیلاب به طرف دیگر راه آهن، مسیر خط ریلی توسط مردم و نیروهای نظامی شکسته شد تا با عبور آب ، از انباشت بیشتر آب در یکطرف خط راه آهن جلوگیری شده و آب به طرف دیگر منتقل و همچنین به خط راه آهن آسیبی جدی وارد نگردد. طبق اظهارات کارشناسان، در مطالعات این خط راه آهن و اجرای آن از مدیریت مهندسی مناسبی بهره گرفته نشده بود.





قابل ذکر است که بدلیل عدم توجه به موضوعات زیست محیطی، گرگان رود مدتها بود که تبدیل به محل انباشت زباله و فاضلاب شده بود و زباله و فاضلاب های شهر ی و روستایی در آنجا پس از انباشت ، با عبور آب به دریا رخته میشد.