آداب و رسوم مردم گلپایگان در محرم/کاروان نمادین اسرای دشت نینوا و نخل‌گردانی
خبرگزاری تسنیم: عصر عاشورا انگار روز دیگری است زمانی که آتش در خیمه‌ها شعله ور می‌شود انگار داغی بر تمام دل‌ها می‌نهند، داغی که مانند گلوله‌های آتشین از دیدگان جاری می‌شود تا شاید آتش خیمه دل را فرونشاند.
printنسخه قابل چاپ

به گزارش خبرگزاری تسنیم از گلپایگان، محرم که فرا می‌رسد دل‌های تمام عاشقان دنیا روانه کربلا می‌شود،

انگار تمام دنیا جامه سیاه بر تن می‌کند، حزن و اندوه قلب‌های دلدادگان حسین(ع) را تسخیر می‌کند و سوگی سنگین بر دل می‌نشیند...

اما همه روزها یک طرف عاشورا هم به یک طرف. عصر عاشورا انگار روز دیگری است زمانی که آتش در خیمه‌ها شعله‌ور می‌شود انگار داغی بر تمام دل‌ها می‌نهند داغی که مانند گلوله‌های آتشین از دیدگان جاری می‌شود تا شاید آتش خیمه دل را فرونشاند. روزی عجیب که هرساله محشر را در مقابل دیدگان به نمایش می‌گذارد.



در دیار علم و فقاهت هم همچون دیگر نقاط این سرزمین بندگی، عاشقان اهل بیت(ع) در ایام محرم به سوگ اباعبدالله(ع) و یارانش می‌نشینند با آداب و آیین‌هایی که خاص خودشان است اما این آیین‌ها ظاهر امر است که آنچه در دل‌ها ول‌وله به پا می‌کند یک درد مشترک است.

در شهر گلپایگان در دهه اول محرم در کنار عزاداری‌ها و روضه‌خوانی داخل مساجد و تکایا، هیئت‌ها و دسته‌جات سینه‌زنی و زنجیرزنی پس از نماز مغرب و عشا حرکت کرده و در خیابان‌های شهر به نوحه‌خوانی و عزاداری می‌پردازند به این صورت که مسیر حرکت آنها از مسجدی به مسجد دیگر و یا به سمت اماکن مقدس مانند امامزاده‌ها است.

در شب‌های دهه محرم حرکت هیئت‌ها به شکل دید و بازدید است. که اگر یک شب هیئت مسجد قاضی زاهد با حرکت دسته هیئت سیدالسادات به سمت این مسجد، میزبان عزاداران سیدالسادات باشد شب بعد هیئت سیدالسادات میزبان هیئت مسجد قاضی زاهد می‌شود.

این آیین در تاسوعا و عاشورا از صبح تا هنگام اذان ظهر و به مقصد امامزاده هفده تن صورت می‌گیرد و در روز عاشورا تمام هیئات و دسته‌جات عزاداری به همراه آحاد مردم در امامزاده هفده تن گرد هم می‌آیند تا به یاد سیدالشهدا و یارانش نماز ظهر عاشورا را اقامه کنند.

در شهر گلپایگان چندین سال است که در روز 13 محرم نیز آیین علم کشان انجام می‌گیرد به گونه‌ای که هیئات شهر گلپایگان علم‌ها و علامت‌های خود را برای ادای احترام به سمت امامزاده هفده تن مدفن فرزندان و نوادگان اهل بیت در شهرستان حرکت می‌دهند که البته در گذشته علامت‌ها به نیت 5 تن، 5 تیغه ساخته و با پارچه‌های سبز و سیاه پوشانده می‌شد.

در شهر گوگد نیز آیین عزاداری مانند شهر گلپایگان صورت می‌گیرد با این تفاوت که در تاسوعا عزاداری براساس سنتی چندین ساله به هنگام شب و به نام شب عاشورا انجام می‌گیرد و مسجدقدیمی " پای نخل" و امامزاده "عمران بن علی(ع) " در بیشتر مواقع مقصد حرکت دیگر هیئات است.

در شهر گوگد آیین منحصر به فرد و دیرینه‌ای نیز برگزار می‌شود که از آن به عنوان آیین دوازدهم محرم و یا سوم شهدای کربلا یاد می‌شود. این آیین هرساله در روز دوازدهم محرم و همزمان با شهادت امام زین العابدین(ع) و تشییع و سوم شهدای دشت کربلا برگزار می‌شود.

در این روز عزاداران از تمامی نقاط شهرستان، روستاها و شهرهای هم جوار در شهر گوگد گرد هم می‌آیند و عزاداران اباعبدالله در قالب هیئات و دسته‌ها، حرکت خود را از نقاط مختلف شهرستان و حتی از روستاهای اطراف به سمت مسجد جامع گوگد آغاز کرده و در سوگ سیدالشهدا و مصائب اسرای کربلا بر سر و سینه می‌زنند.

حرکت کاروان‌های نمادین اسرای دشت نینوا، نخل‌برداری و تبرک‌جوئی عزاداران از نخل‌های امام حسین(ع) و امام حسن مجتبی(ع) و حرکت نمادین تابوت شهدای دشت کربلا از جمله برنامه‌هایی است که هرساله ر این مراسم اجرا می‌شود.

اما در میان آیین‌های عزاداری شهرستان، بازسازی وقایع عصر عاشورا و آتش زدن خیمه‌ها از سادگی و مقبولیتی دلنشین در میان عاشقان سالار شهیدان و اهل بیت ایشان برخوردار است و پس از اینکه همچون سنتی چندین سال است که در منطقه سعیدآباد برگزار می‌شود در نقاط دیگر مانند روستای دستجرده نیز سال‌هاست که برپا می‌شود و عاشقان بسیاری را به خود جذب می‌کند.

در این آیین اغلب خیمه‌ها با فرم چهار گوش و تعداد دیگری به فرم گنبدی و مخروطی و بیشتر به رنگ های سفید، سبز و سیاه ساخته می‌شوند. خیمه سبز رنگ به نیت امام حسین(ع) و فرزندانش و حضرت ابوالفضل(ع) برپا می‌شود و خیمه سفید نیز متعلق به جوانان خاندان امام حسین(ع) و دیگر یاران او است.تزئین داخل و نمای بیرون خیمه‌ها با پرچم‌های مختلف، قرار دادن گهواره در میان خیمه، پخت نذری و روشن کردن شمع از دیگر مواردیست که در چند سال اخیر نمود بیشتری یافته است.

در این زمان جمعی از افراد در هیئت سپاهیان کوفه، سوار بر اسب در میان خیمه‌های برپا شده شماری از نوجوانان و جوانان را که پوشش سبز رنگ برتن دارند تعقیب می‌کنند و سپس خیمه‌های برپا شده، به آتش کشیده می‌شوند.

مراسم عزاداری و مداحی در زمان سوزاندن خیمه‌ها و پس از آن ادامه دارد با فروکش کردن شعله‌های آتش، جمعیت به سوی خیمه‌های سوخته حرکت می‌کنند. برداشتن باقی مانده خیمه‌های سوخته شده به عنوان تبرک، خواندن زیارت عاشورا در گروه‌های چند نفره و روشن کردن شمع درکنار باقی مانده اسکلت خیمه‌ها تا ساعتی پس از پایان مراسم خیمه‌سوزان ادامه دارد.

عاشقان حسینی در هنگام اجرای این آیین چنان غرق در این مراسم می شوند که گویی آن روز عصر عاشورا و آن مکان دشت کربلاست و اشک هایی که از دیدگان سوگواران جاری می شود گویی مرهمی است بر دل زخم خورده مردمی که در سال 61 هجری نبودند تا امام عزیز و اهل بیتش را یاری کنند