به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، به خط و نقشهای ایجاد شده روی سطح صاف صخرههای و سنگ، سنگ نگاره گویند که غالباً به دست افراد عادی جامعه ایجاد شده و فرمان حاکمان، والیان و فرمانروایان در ایجاد آن دخیل نبوده و بیشتر انگیزشهای مردمشناسانه دارد.
صحبت در مورد قدمت این آثار حداقل در ایران کار دشواری است، زیرا بر پایه روشهای نوین علمی امکانپذیر است و بیشتر بر پایه مقایسه و تطبیق اقدام به تعیین تقریبی قدمت این آثار مینمایند، اما آنچه مسلم است این است که در دورههای مختلف تاریخی از دوره شکار، آغاز کشف فلز، دوره آغاز کشاورزی، دورههای نخستین ایجاد خطوط اندیشه نگار اشیایی و تصویری و دورههای تاریخی تا دورههای معاصر سنگ نگاره و نقوش صخرهای وجود دارد و این به خاطر مردمی بودن این هنر در طول تاریخ است.
محسن جمالی پژوهشگر سنگنگارهها در این خصوص در گفتوگو با خبرنگار فارس در گلپایگان اظهار کرد: از سال 1386 تاکنون موفق به کشف بیش از 30 منطقه دارای سنگ نگاره در شهرستان گلپایگان شدم اما متاسفانه تاکنون دو منطقه از آن، به صورت محدود ثبت آثار ملی ایران شده و مابقی آثار همت مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان را جهت ثبت ملی و جهانی این آثار با ارزش و بینظیر تاریخی را میطلبد.
وی تصریح کرد: هزاران هزار سنگ نگاره شناسایی شده در شهرستان گلپایگان در هشت ساله اخیر رازهای ناگشوده زیادی را برای تاریخ ایران که تا کنون سر به مهر بوده متجلی ساخته است، این سنگنگارهها حافظه تصویری تاریخ بودهاند که هزاران هزار سال همچون دوربین عکاسی واقعهای را تصویربرداری مینمودند و آن را در ذهن تاریخ ثبت میکردند.
نویسنده سنگنگارههای گلپایگان؛ گذرگاه تاریخ ادامه داد: از آن جمله می توان به سکونت گونههای مختلف جانوری اشاره کرد که هر یک در جایگاه مهمی قرار دارند، شاید کمتر جایی از ایران باشد که تاریخ طبیعیاش اینگونه ثبتشده است چرا که سنگنگارههایی با نقوش شیر، شیر در حالات مختلف گاه در حال حمله به انسان و گاه در حال شکار و گاهی نیز از پای درآمده توسط انسان، نقوش سه گونه گوزن زرد ایرانی، مرال و شوکا. نقوشی از گربهسانان که بسیار شبیه به پلنگ هستند و برخی دیگر شباهت به یوز ایرانی دارند.
وی افزود: در کتیبهای نیز نقش انسان سواره بر فیل را مشاهده میکنیم که بر اساس ابزارها و لباسهایش به جنگ میرفته است، و نقوشی از بسیاری از جانوران دیگر از مهمترین مفاهیم موجود بر روی سنگنگارهها سیر دگرگونی خط است.
جمالی گفت: زمانی که انسان از تصاویر برای بیان مقاصد خودش استفاده کرد و زمانی که آن را مختصر و ساده کرد و زمانی که در قالب خط درآورد و الفبا را اختراع کرد و گونههای مختلف خط الفبایی، بسیاری از این نگارهها در باب نماد شناسی از اهمیت بالایی برخوردارند و منبع خوبی برای تحقیقات در تاریخ نمادها و هنر و خط است.
وی تصریح کرد: برخی از نگارهها با داشتن تصاویری مربوط به ارابه و گاری و همچنین گاوآهن و آراتروم از اهمیت بالایی در حوزه تاریخ صنعت برخوردارند که باید توجه ویژهای به این امر بشود.
جمالی ادامه داد: یکی از مهمترین نگارههای شهرستان گلپایگان که در سطح ایران و حتی جهان منحصر به فرد است تصویر صورت فلکی سرطان یا خرچنگ است که با در نظر گرفتن فرضیات نمادشناسی از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی گفت: با معرفی درخور سنگنگارههای شهرستان گلپایگان که منطقه تیمره نیز بخشی از آن است فرصت خوبی به وجود خواهد آمد که جایگاه ایران را در بین کشورهای دارای هنر صخرهای در دنیا ارتقا بخشیم و همکاریهای بینالمللی در این حوزه انجام پذیرد.
پژوهشگر گلپایگانی سنگنگارهها اظهار داشت: شهرستان گلپایگان با داشتن هزاران سنگ نگاره با ارزش به عنوان قطب هنر صخرهای و سنگنگارههای ایران محسوب می شود اما متاسفانه هماکنون هیچگونه بهرهبرداری گردشگری به طور جامع از این آثار صورت نمیگیرد.
وی تصریح کرد: با وجود هزاران هزار سنگ نگاره در شهرستان گلپایگان می توان این منطقه را به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری ایران اسلامی تبدیل نمود، این در حالی است که این آثار با ارزش تاریخی هماکنون همنشینی جز باد و باران ندارند و متاسفانه بر اثر عوامل مختلف طبیعی و به ویژه عوامل انسانی در حال از بین رفتن است.
جمالی همچنین اذعان کرد: در این مهر و مومها با پژوهشهای متعدد انجام شده حدود 2 هزار بوم سنگی دارای نقوش صخرهای برای اولین بار در منطقه کوچری شناسایی شده ولی متاسفانه بخش اعظمی از این نگارهها در اثر آبگیری سد کوچری به زیر آب خواهد رفت، تا فرصت باقی است باید تدابیری در این خصوص توسط نهادهای ذیربط اندیشیده شود.