به گزارش خبرنگار ایمنا، گلپایگان در میان دشتی که از همه سو به کوه هایی بلند منتهی قرار دارد که تمامی دشت های آن از درختان پوشیده شده‌است، در میان باغات، کفترخانه های (کبوترخانه) متعددی وجود دارد.
.jpg)
کبوتر خانه‌ها، بناهای خشتی بزرگی هستند که توسط کشاورزان بنا می‌شده‌اند؛ این بناها دارای تیرهای چوبی متعدد در ناحیه فوقانی و شبکه لانه زنبوری و متخلخلی در بخش داخلی خود هستند که مکان مناسبی برای زندگی کبوتران است، کبوترها برای تغذیه از آفات مزارع استفاده می‌کرده‌اند و فضولات آنها نیز به عنوان کود در مزارع استفاده می شده است.
کبوترخانه ها یکی از آثار تاریخی منحصر به فردی که قدمت آن از دوران صفویه است؛ در ساخت و معماری کبوترخانه ها موارد حفاظتی متعددی برای حفظ جان کبوتران از گزند حیوانات موزی لحاظ شده است.
کُنج داخل خانه کبوترها به صورت پِخ ساخته شده که مانع دسترسی جانوران موزی به تخم ها و جوجه های کبوتران می شده است.
ساخت در ورودی کبوترخانه اِل مانند است که حکایت از آن دارد که کبوتری که پیام صلح دارد بتواند وارد لانه شود، اما پرندگان شکاری چون مستقیم وارد می شدند این اِل ها مانع ورود و در نهایت موجب مرگ مغزی پرندگان شکاری می شده است.
در فاصله 1.70 متر داخل کبوترها چوب هایی از نوع چوب درخت "وِنو" که ترک هایی داشته است نصب می کردند تا دیوار صوتی پرواز دسته جمعی پرندگان را بر هم نزند؛ همه این موارد لحاظ شده در سبک ساخت و ساز کبوترخانه دلیل اثبات تفکر و ایده و فکر معماری ایرانیان از روزگاران قدیم است.
کود کبوتر به دلیل آیش فراوان 7 سال در زمین ماندگار است، همچنین ترک هایی که در زمین مزورعی ایجاد می کرده سبب تهویه هوا در زمین می شده است؛ طعم و مزه و عطر خاص محصولات یکی از ویژه گی های استفاده از کود این پرنده در زمین های کشاورزی بوده است.
در گذشته برای مبارزه با شته و حشرات گیاهی از دود حاصل از کود کبوتر و بوته خشک اسفند استفاده می شده است.
از 300 کبوترخانه در گلپایگان تنها 98 کبوتر خانه باقی ماندهمهدی نوبخت مدیرمیراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلپایگان در این خصوص در گفتگو با خبرنگار ایمنا می گوید: از تعداد 300 کبوترخانه در گلپایگان تنها 98 کبوترخانه باقی مانده و مابقی تخریب شده است، متأسفانه کبوترخانه های ایرانی، مانند بسیاری از مظاهر هنری ایران ناشناخته مانده است، و این در حالی که این برجهای زیبای کبوتران، به عنوان زیرساخت تأسیسات کشاورزی، تمامی سرای ایران حضوری پیوسته داشته است.
نوبخت می افزاید: در حوالی اصفهان بیش از 3 هزار برج زیبای کبوتر وجود داشته است که از این تعداد 300 کبوترخانه در گلپایگان است.
گلها و سبزیجات بهاری در ارتفاعات گلپایگان -موسیر ، لاله ، مرزنجوش ، شوید
