گلها و سبزیجات بهاری در ارتفاعات گلپایگان -موسیر ، لاله ، مرزنجوش ، شوید
گذشته گلپایگان زیر آب رفت
سمیه سهرابی
سد قدیم گلپایگان اولین سد خاکی مخزنی کشور است که در 25 کیلومتری جنوب غربی گلپایگان بر روی رودخانه اناربار واقع شده است. روستای کوچری به دلیل واقع شدن در حوزه آبگیری سد گلپایگان از طبیعت زیبا با درختان صنوبر و رودخانه پر پیچ و خم برخوردار بود! اما این طبیعت زیبا در چند دهه اخیر دستخوش سیاست سد سازی شده و امروز در زیر آب سد جدید، با کوله باری از خاطرات قرار گرفته است و قسمت زیادی از منطقه گردشگری، طبیعت سرسبز و سنگ نگاره های قدیمی از بین رفته و تا به امروز نیز هیچ اقدامی در احیای منطقه کنار سد جدید صورت نگرفته است.
فعال محیط زیست در شهرستان گلپایگان در گفت و گو با اصفهان زیبا از مشکلات عدیده زیست محیطی در این شهرستان گفت و از مسئولان برای حل آن راهکار خواست. «تنوع زیستی منطقه سد قدیم و روستای عباس آباد که در نزدیکی آن قرار دارد به گونه ای است که مردمان ریش سفید آن ناحیه از وجود سگ آبی در آنجا صحبت می کنند، ولی امروزه فقط رد پای آنها ثبت شده است و در عمل اقدامی برای بقا و حفاظت از آنها صورت نگرفته است و این در صورتی است که اگر این منطقه به مناطق حفاظت شده بپیوندد می توان از گونه های جانوری همچون سگ آبی، ماهیان و... و گونه های گیاهی در مقابل ناملایمات محافظت کرد.»
حقابه زیست محیطی گلپایگان
پس از احداث سد جدید، حقابه زیست محیطی گلپایگان که از طریق رودخانه اناربار تامین می شد، قطع شده است. حقابه‌ای که کمک زیادی به طبیعت منطقه می کند و یکی از مطالبات مردم است. حبیبی در این باره می گوید: «در قسمتی دیگر از شهرستان، مردمان قدیمی‌تر از دریاچه‌ای سخن می گویند که منطقه وسیعی را در بر می گرفته و پرندگان و گونه‌های زیستی بسیاری در آنجا بوده است. امروزه اگر موقع ورود به گلپایگان بعد از پاسگاه انتظامی موته، سری به این منطقه بزنید فقط به شوره زاری خواهید رسید که در برخی قسمت های آن گونه های گیاهی خودی نشان می دهند. در این منطقه در گذشته تالابی عظیم به نام تالاب شور (به زعم مردم منطقه دریاچه) با تنوع زیستی بالا وجود داشته است که امروز تبدیل به بیابانی شده که کانون گرد و غبار منطقه است و در آینده نه چندان دور مشکلات جدی برای شهرهای اطراف ایجاد می‌کند. ایجاد زهکش‌ها و حفر چاه های بی رویه مجاز و غیر مجاز و کم آبی های سال‌های اخیر دلیل خشک شدن این تالاب بوده که باید گامی جدی برای احیا و حقابه آن برداشته شود.»
پسماندهای خانگی
حبیبی یکی دیگر از مشکلات جدی در گلپایگان را پسماندهای خانگی و به ویژه پسماندهای بیمارستانی می داند که سال‌ها است مانند اکثر مناطق ایران دفن می شود. قبلا دفن تمام زباله ها در یک منطقه صورت می گرفت ولی اکنون سه منطقه آلوده در سطح شهرستان وجود دارد که زباله های شهر گلپایگان در منطقه ای نزدیک به شهر در پشت پارکی که تعداد زیادی از شهروندان به امید استفاده از فضا و هوای پاک ساعت ها در آن وقت می گذرانند، دفن می شود و ساعت‌های زیادی در طول روز زباله گردها در بین زباله های آلوده ای که هزاران بیماری را به همراه دارند و هنوز دفن نشده اند به دنبال لقمه ای نان (مواد بازیافت شدنی) می گردند و روزانه مناظر آزار دهنده ای در آن منطقه ثبت می شود. حبیبی با بیان اینکه از چندین سال قبل در این شهرستان سخن از تاسیس کارخانه بازیافت و تجهیزات آن در میان است، می افزاید: «هنوز این قضیه کاملا عملی نشده و تا راه اندازی راهی طولانی در پیش است و در این مسیر فرهنگ سازی لازم جهت تفکیک زباله و قرار دادن سطل های زباله با برچسب مشخص تفکیک در سطح شهر و همچنین تفکیک، بی خطر سازی و ضدعفونی زباله های بیمارستانی و دفن اصولی و به دور از منطقه شهری تا شروع به کار کارخانه بازیافت ضروری است. »
پسماندهای صنعتی یکی دیگر از مشکلات زیست محیطی منطقه
در ابتدای ورود صنایع به شهرها همه از وجود آنها خرسند می شوند. بحث اشتغالزایی مبحثی نیست که به راحتی از کنار آن بتوان گذشت؛ اما هر صنعتی (مانند صنایع پتروشیمی) به درد هر شهر و منطقه ای نمی خورد و با گذر زمان مردمان اطراف به مضرات و خطرات آنها پی برده و نارضایتی ها آغاز می شود. پسماندهای صنعتی نیز یکی از مشکلات محیط زیستی است که آنها نیز به مرور نقاطی آلوده را به‌وجود آورده اند. این فعال محیط زیست بعد از طرح مشکل پسماندهای صنعتی مشکل دیگر را معادن مخرب محیط زیست در منطقه می داند که تعدادی از آنها متاسفانه در منطقه شهری قرار گرفته و علاوه بر تخریب محیط زیست، آلودگی های زیادی را برای مردم منطقه به وجود آورده است.حبیبی تصریح می کند: «گلپایگان شهری است که از دیرباز کشاورزی و دامپروری آن معروف است و کباب و لبنیات معروف منطقه گویای این موضوع است، ولی متاسفانه روش‌های کشت در بیشتر قسمت ها هنوز به صورت قدیمی و آبیاری به صورت غرقابی مشاهده می شود. چاه‌های غیر مجاز کشاورزی و برداشت بی رویه آب های زیرزمینی مشکل محیط زیستی دیگری است که در این زمینه آگاه سازی کشاورزان و حمایت از آنان در قبال تغییر روش های قدیمی به مدرن بیشتر از قبل لازم و ضروری به نظر می رسد.»این فعال محیط زیست به برخی از مشکلات شهرستان گلپایگان اشاره می‌کند و در پایان گفت و گو به اصفهان زیبا می‌گوید: «محیط زیست ما دیگر نیاز به شعار، صحبت های زیبا، جلسات و همایش های بدون نتیجه ندارد، بلکه نیاز به توجه و عمل جدی برای جلوگیری از تخریب بیشتر دارد. ما انسان‌ها تنوع زیستی را نمی شناسیم و نمی دانیم که ما بخشی از این محیط زیست هستیم و بدون بقیه موجودات محکوم به فنا، به جنگ بر سر آب، به وجود ریزگردها در هوایی که تنفس می‌کنیم، محکوم به بیماری و ... هستیم. پس بیاییم برای نجات خودمان و نسل های آینده محیط زیست را نجات بدهیم.» او در همین راستا اولین مسئولیت دوستداران و فعالان محیط زیست را فرهنگ سازی می داند و می گوید: این فرهنگ‌سازی باید در اعمال و رفتار آنها نیز نمایانگر باشد. فرهنگ سازی در جهت تفکیک زباله، حفاظت از محیط زیست، آلوده نساختن آب‌ها و طبیعت، استفاده کمتر و کمتر از پلاستیک و... می تواند باشد و مسئولیت دیگر، مطالبات به حق محیط زیستی است که باید از مسئولان درخواست شود. مطالباتی نظیر حقابه رودخانه و تالاب، راه اندازی کارخانه بازیافت، جلوگیری از قطع درختان به بهانه های مختلف، راه اندازی کارخانه های تبدیلی، تبدیل صنایع به صنعت سبز، کمک به تشکیل مدارس سبز محیط زیستی جهت فرهنگ سازی از پایه و... که باید با همت بالا پیگیری شود.
